Het wereldwijde economisch herstel zorgde voor een jaarrendement van 8,2% op de beleggingen van PFZW. De grootste bijdrage hieraan kwam van zakelijke waarden. Het totaal belegd vermogen is in 2021 toegenomen tot € 277,5 miljard.

Beleid en doelstelling financieel rendement

PFZW zorgt voor een goed en betaalbaar pensioen door de premie te beleggen, die deelnemers en werkgevers samen inleggen. We beleggen voor de lange termijn, waarbij we risico’s spreiden. Jong en oud delen de lusten en lasten van goede en slechte jaren. Hoe wij hier invulling aan geven is nader toegelicht in ons beleggingsbeleid .

De doelstelling voor het financieel rendement volgt uit de ambitie van PFZW van een geïndexeerd pensioen waarbij we niet meer beleggingsrisico nemen dan noodzakelijk. In onderstaande figuur is de verdeling van het vermogen (beleggingsmix) 2021 opgenomen. Aan de hand van een ALM-studie bepalen we de verdeling van het vermogen over drie verschillende bouwblokken: zakelijke waarden, krediet en vastrentende waarden. Aanvullend is het ook belangrijk in hoeverre het risico wordt afgedekt dat veranderingen in rente en/of de wisselkoersen leiden tot extra risico van de financiële positie van PFZW. De verdeling van het belegd vermogen en de afdekking van de genoemde risico’s zijn in hoge mate bepalend voor het rendement dat wordt gehaald op de beleggingen en het beleggingsrisico dat daaraan gekoppeld is. 

Wijzigingen in strategische verdeling van het vermogen

PFZW heeft de strategische verdeling van het vermogen vanuit verschillende invalshoeken geëvalueerd. Dit heeft geresulteerd in een gewijzigde verdeling ten opzichte van 2020. De verdeling naar zakelijke waarden en vastrentende waarden is per saldo verlaagd ten gunste van krediet. De verdeling naar krediet is verhoogd omdat dit bijdraagt aan ons risico-rendementsprofiel van de beleggingsportefeuille.

Met de verhoogde verdeling van het vermogen naar krediet is het allocatiegewicht voor 2021 vastgesteld op 17,5%, een stijging van 3,2% ten opzichte van 2020. Deze stijging is gerealiseerd via een verhoging van alle beleggingscategorieën binnen het betreffende bouwblok. In onderstaande grafiek is het allocatieverloop van deze categorieën over de jaren weergegeven.

Zoals hierboven aangegeven is de verdeling van het vermogen naar zakelijke waarden per saldo gedaald ten opzichte van 2020. Dit heeft voornamelijk te maken met een lagere vermogensverdeling naar de liquide aandelencategorieën en beursgenoteerd vastgoed.

PFZW streeft naar een hogere allocatie naar private markten omdat dit bijdraagt aan een hoger verwacht rendement en een verlaging van het risico van de beleggingsportefeuille. Om dit te bewerkstellingen hebben de volgende wijzigingen plaatsgevonden binnen de zakelijke waarden beleggingscategorieën:

• De verdeling van het vermogen naar de beleggingscategorie private equity is verhoogd omdat dit de rendementsverwachting ten goede komt.

• De verdeling van het vermogen naar de beleggingscategorieën privaat vastgoed, infrastructuur en insurance is verhoogd omdat dit naar verwachting resulteert in een risicoverlaging van de beleggingsportefeuille.

In onderstaande grafiek is het allocatieverloop van de beleggingscategorieën binnen zakelijke waarden over de jaren weergegeven.

Ontwikkeling rendement en vermogen 2021

Voor elke beleggingscategorie hanteert PFZW vooraf vastgestelde strategische benchmarks om het behaalde rendement mee te vergelijken. Uit deze vergelijking volgt een out- of underperformance. De hoogte hiervan is enerzijds afhankelijk van de keuzes van de portefeuillebeheerder, anderzijds ook van diens vrijheid af te wijken van de benchmark. Een portefeuillebeheerder die de opdracht heeft om de benchmark grotendeels te volgen, laat naar verwachting een beperkte out- of underperformance zien. De door PFZW vastgestelde strategische benchmarks per beleggingscategorie zijn opgenomen in bijlage 5.

Met de beleggingen behaalde PFZW een jaarrendement van 8,2%. Het totaal belegd vermogen is in 2021 toegenomen tot € 277,5 miljard. Met het behaalde rendement presteerde PFZW 0,6% beter dan de strategische benchmark. In de hiernavolgende tabel is per beleggingscategorie het behaalde jaarrendement en de out- of underperformance ten opzichte van de strategische benchmark weergegeven.

• 1   Bovenstaande tabel volgt de indeling van de strategische benchmark van PFZW, waarbij door de bijbehorende vorderingen, schulden en kasposities heen wordt gekeken. Hierdoor sluiten bedragen uit deze tabel niet aan met de balans in de jaarrekening, waar een rubricering volgens de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving wordt toegepast. De allocatie (in euro en percentage) sluit niet aan met de tabel Kosten vermogensbeheer per beleggingscategorie, waarin de allocatie conform Aanbevelingen Uitvoeringskosten van de Pensioenfederatie op basis van het gemiddeld belegd vermogen wordt gepresenteerd.
• 2   Betreft kosten vermogensbeheer exclusief transactiekosten.
• 3   Het nettorendement is berekend op basis van een volledige afdekking van de zeven grootste ontwikkelde markten valutarisico’s. Bij de valuta overlay wordt het verschil tussen een volledige afdekking en de werkelijke afdekking van valutarisico’s gerapporteerd.

Verklaringen behaalde jaarrendement van 8,2%

Positieve bijdrage beleggingen in zakelijke waarden

Aandelenmarkten lieten hoge rendementen zien, waardoor de beleggingen in zakelijke waarden bijna allemaal positief bijdroegen aan het rendement. De beleggingen in private equity behaalden met ruim 44% het hoogste rendement. Beursgenoteerd vastgoed en de beleggingen in alternatieve aandelenstrategieën volgden op bescheiden afstand met rendementen van ruim 29% en 25%. Ook de beleggingen in aandelen ontwikkelde markten, aandelenbeleggingen in oplossingen en privaat vastgoed noteerden hoge rendementen. Insurance linked investments is de enige categorie binnen zakelijke waarden die verlies leed met een rendement van -0,9%. Het rendement van deze categorie hangt niet af van financiële markten maar van natuurrampen die afgelopen jaar veelvuldig voorkwamen.

Stijging van de rente

Wijzigingen van de marktrente hebben een invloed op de dekkingsgraad. Om een negatieve impact door rentewijzigingen te beperken maakt PFZW gebruik van het renteafdekkingsmandaat, waarmee het renterisico deels wordt afgedekt. Bij een daling van de rente is sprake van een negatieve impact op de pensioenverplichtingen en daarmee de dekkingsgraad.

In 2021 is de rente gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor. Hierdoor zijn de pensioenverplichtingen met € 18,3 miljard in waarde afgenomen. Omdat PFZW het renterisico gedeeltelijk afdekt heeft de rentestijging ook geresulteerd in een verlies van € 12,6 miljard op het renteafdekkingsmandaat. Per saldo heeft de gestegen rente een positieve impact gehad op de dekkingsgraad.

Overige factoren voor rendementsontwikkelingen

Naast de stijgende beurskoersen en rentes is een aantal andere factoren van belang voor het positieve rendement. Zo steeg de US dollar afgelopen jaar met 7,6% in waarde ten opzichte van de euro. PFZW dekt het US dollar risico voor 65% af. Door het niet volledig afdekken profiteerde PFZW van deze appreciatie met een bijdrage van 1,0 procentpunt aan het rendement. Daarnaast zorgde de daling van spreads, het kredietrisico op bedrijfsobligaties, voor positieve rendementen van credit risk sharing en de beleggingen in high yield. De nog altijd dalende hypotheekrente zorgde voor een positief rendement op de hypotheekbeleggingen.

Verklaringen behaalde outperformance van 0,6% ten opzichte van strategische benchmark

Bijdrage renteafdekkingsmandaat

Het renteafdekkingsmandaat leverde met 0,26% de belangrijkste positieve bijdrage. De doelstelling van dit mandaat is het gedeeltelijk afdekken van het renterisico op de verplichtingen. Hiervoor wordt in staatsobligaties en renteswaps belegd. Door de daling van spreads van staatsobligaties uit met name Duitsland en Frankrijk liet dit mandaat een outperformance zien van € 0,7 miljard.

Bijdrage private equity

De beleggingscategorie private equity leverde een positieve bijdrage aan het rendement van 0,10%. Voor private equity loopt de vergelijking met de benchmark een jaar achter omdat de benchmark voor deze categorie zes maanden na afloop van het jaar beschikbaar komt. Het relatieve rendement dat in 2021 verantwoord wordt heeft betrekking op boekjaar 2020. Een jaar waarin, als gevolg van de COVID-pandemie, een lagere deal-activiteit heeft plaatsgevonden. PFZW was tevreden met de behaalde resultaten die een beperkte outperformance lieten zien ten opzichte van de aangepaste benchmark.

Bijdrage credit risk sharing

Beleggingen in de categorie credit risk sharing behaalden 4,6% meer rendement dan de benchmark en leverden daarmee een bijdrage van 0,09% aan de totale outperformance. De sterke couponinkomsten zorgden voor een hoog rendement.

Bijdrage infrastructuur

Het positief behaalde rendement over de Infrastructuurbeleggingen van 8,6% was lager dan het rendement van de benchmark van 9,9% (5% boven de Europese inflatie). De resultaten van de beleggingen in de telecommunicatie- en social & PPP infrastructuursectoren waren ruim boven de verwachtingen, net als de rendementen van de infrastructuurfondsen. Het resultaat in de sector energie- & nutsbedrijven was conform verwachting. De resultaten van de beleggingen in de transportsector waren beneden verwachting als gevolg van de reisbeperkingen in het kader van de maatregelen tegen COVID-19 in de transportsector.

Bijdrage insurance linked investments

De meest negatieve bijdrage kwam van de beleggingscategorie insurance linked investments met -0,11%. Natuurrampen verspreid over 2021 hebben voor afschrijvingen ter grootte van ongeveer 9% geleid, waardoor het totale rendement licht negatief werd. Met name de winterstorm Uri, de overstromingen in Europa en orkaan Ida zorgden voor verliezen.

Gecumuleerd meerjarig rendement

Naast het jaarrendement is het voor langetermijnbeleggers zoals pensioenfondsen relevant om het meerjarig rendement te beoordelen. Met het behaalde jaarrendement van 8,2% komt het gemiddelde rendement sinds de oprichting van het pensioenfonds in 1971 uit op 8,1%. De onderstaande grafiek geeft het cumulatieve gerealiseerde rendement in de afgelopen tien jaar weer (8,0%).

Z-score en performance toets

De performancetoets is door de wetgever bedoeld om de kwaliteit van de uitvoering van het beleggingsbeleid van pensioenfondsen te meten. Dit wordt berekend op basis van de gemiddelde z-score over de afgelopen vijf jaar, waarmee het werkelijk behaalde beleggingsresultaat met het rendement van de vooraf vastgestelde normportefeuille wordt vergeleken. Hierbij wordt rekening gehouden met de vermogensbeheerkosten. Als de performancetoets lager is dan de wettelijke grens (-1,28), dan kunnen de sociale partners onder voorwaarden een verzoek indienen tot vrijstelling van deelname in de pensioenregeling van PFZW.

In 2021 lag het nettorendement op de feitelijke portefeuille 5,0% hoger dan op de normportefeuille. Gecorrigeerd voor kosten en risico komt PFZW over 2021 op een z-score van +3,08. De z-scores vanaf 2017 bepalen de performancetoets tot en met 2021. De performancetoets komt uit op een score van +2,65 en daarmee slaagt PFZW voor deze toets. Onderstaande tabel geeft inzicht in de z-score en de performancetoets over de afgelopen vijf jaar.

Aansluiting portefeuille-indeling naar jaarrekening