In 2022 behaalde PFZW met de beleggingen een jaarrendement van -22,6%. Het totaal belegd vermogen is daarmee in 2022 afgenomen van € 277,5 miljard naar € 216,5 miljard. Dit werd met name veroorzaakt door de sterk stijgende rente waardoor een verlies op het renteafdekkingsmandaat van € 45,9 miljard werd behaald. Met dit mandaat dekt PFZW het renterisico gedeeltelijk af. Omdat de waarde van de beleggingen meebeweegt met de waarde van de verplichtingen, is de financiële positie en daardoor de dekkingsgraad van PFZW minder gevoelig voor renteveranderingen. De positieve kant van een stijgende rente is dat de waarde van de pensioenverplichtingen daalt, waardoor de dekkingsgraad stijgt. De dekkingsgraad van PFZW is daardoor, ondanks het negatieve rendement, verbeterd ten opzichte van een jaar geleden.

Beleid en doelstelling financieel rendement

PFZW zorgt voor een goed en betaalbaar pensioen door de premie te beleggen, die deelnemers en werkgevers samen inleggen. We beleggen voor de lange termijn, waarbij we risico’s spreiden. Jong en oud delen de lusten en lasten van goede en slechte jaren. Hoe wij hier invulling aan geven is nader toegelicht in ons ons beleggingsbeleid dat is gebaseerd op onze beleggingsovertuigingen. In 2022 hebben we deze na een intensief traject verder aangescherpt. Dit heeft geleid tot de volgende zes beleggingsovertuigingen:

• Het nemen van beleggingsrisico leidt op lange termijn tot een hoger rendement voor onze deelnemers.

• Marktontwikkelingen laten zich zeker op korte termijn moeilijk voorspellen.

• Spreiding van beleggingen verbetert het rendementsrisico-profiel van de portefeuille maar kent een afnemende meeropbrengst.

• Het meenemen van ESG-kansen en risico’s bij beleggingsbeslissingen leidt tot een betere portefeuille.

• Als langetermijnbelegger kan PFZW een waardevolle bijdrage leveren aan een meer duurzame wereld.

• Het uitgangspunt is lage kosten. Hoge kosten zijn alleen acceptabel als ze in het belang zijn van de deelnemers.

De aangescherpte beleggingsovertuigingen geven onze mening over onder meer het nut van beleggen, de voorspelbaarheid van economische en financiële ontwikkelingen markten en de kosten van vermogensbeheer. Een heel belangrijke overtuiging is verder dat we als lange termijn belegger een waardevolle bijdrage kunnen leveren aan een meer duurzame wereld. We noemen dit 3D-beleggen, een nieuwe manier van beleggen die de komende jaren verder vorm moet krijgen. Samen vormen de beleggingsovertuigingen zo de basis waarop we ons beleggingsbeleid baseren.

PFZW heeft de ambitie een geïndexeerd pensioen aan te bieden. Hieruit volgt de doelstelling voor het financiële rendement, waarbij we niet meer beleggingsrisico nemen dan noodzakelijk. In onderstaande figuur is de verdeling van het vermogen (beleggingsmix) 2022 opgenomen. Aan de hand van een ALM-studie bepalen we de verdeling van het vermogen over drie verschillende bouwblokken: zakelijke waarden, krediet en vastrentende waarden. Aanvullend is het ook belangrijk in hoeverre het risico wordt afgedekt dat veranderingen in rente en/of de wisselkoersen leiden tot extra risico van de financiële positie van PFZW. De verdeling van het belegd vermogen en de gedeeltelijke afdekking van de genoemde risico’s zijn in hoge mate bepalend voor het rendement dat wordt gehaald op de beleggingen en het beleggingsrisico dat daaraan gekoppeld is.

Wijzigingen in strategische verdeling van het vermogen

PFZW heeft de strategische verdeling van het vermogen op enkele plaatsen aangepast. Na een eerste stap in 2021 is in 2022 de tweede stap gezet in de verhoging van de allocatie naar krediet. In 2022 groeide deze allocatie met 3,7%-punt. Hiertegenover stond een daling van het gewicht in zakelijke waarden met 1,9%-punt en een daling van de weging naar vastrentende waarden met 1,8%-punt. Deze veranderingen zorgen naar verwachting voor een beter rendement-risicoprofiel van de portefeuille.

Mede naar aanleiding van de resultaten in afgelopen jaren heeft PFZW in 2022 een nieuw onderzoek uitgevoerd naar de meerwaarde van de beleggingen in alternatieve aandelenstrategieën, als onderdeel van de zakelijke waarden beleggingscategorieën. Omdat het vertrouwen in deze meerwaarde minder groot is dan voorheen, is besloten de allocatie naar dit type aandelen te verminderen.

In 2022 heeft daarmee één belangrijke verandering plaatsgevonden in de strategische verdeling van het vermogen binnen zakelijke waarden: PFZW belegde minder in de beleggingscategorie alternatieve aandelenstrategieën en juist meer in de categorie aandelen klassiek ontwikkelde markten. Voor de categorie alternatieve aandelenstrategieën worden aandelen geselecteerd op basis van specifieke statische kenmerken zoals de koers-winstverhouding of de omvang van het bedrijf. Bij de categorie aandelen klassiek ontwikkelde markten wordt in belangrijke mate de marktindex gevolgd.

Ontwikkeling rendement en vermogen 2022

Voor elke beleggingscategorie hanteert PFZW vooraf vastgestelde strategische benchmarks om het behaalde rendement mee te vergelijken. Uit deze vergelijking volgt een out- of underperformance. De hoogte hiervan is afhankelijk van de keuzes van de portefeuillebeheerder en van diens vrijheid af te wijken van de benchmark. Een portefeuillebeheerder die de opdracht heeft om de benchmark grotendeels te volgen, laat naar verwachting een beperkte out- of underperformance zien. De door PFZW vastgestelde strategische benchmarks per beleggingscategorie zijn opgenomen in bijlage 2.

Met de beleggingen behaalde PFZW een jaarrendement van -22,6%, wat 2022 het slechtste beleggingsjaar uit de historie van PFZW maakt. Het totaal belegd vermogen is in 2022 afgenomen tot € 216,5 miljard. Met het behaalde rendement presteerde PFZW 1,1% slechter dan de strategische benchmark. In de hiernavolgende tabel is per beleggingscategorie het behaalde jaarrendement en de out- of underperformance ten opzichte van de strategische benchmark weergegeven.

• 1   Bovenstaande tabel volgt de indeling van de strategische benchmark van PFZW, waarbij door de bijbehorende vorderingen, schulden en kasposities heen wordt gekeken. Hierdoor sluiten bedragen uit deze tabel niet aan met de balans in de jaarrekening, waar een rubricering volgens de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving wordt toegepast. De allocatie (in euro en percentage) sluit niet aan met de tabel Kosten vermogensbeheer per beleggingscategorie, waarin de allocatie conform Aanbevelingen Uitvoeringskosten van de Pensioenfederatie op basis van het gemiddeld belegd vermogen wordt gepresenteerd.
• 2   Betreft kosten vermogensbeheer exclusief transactiekosten.
• 3   Het nettorendement is berekend op basis van een volledige afdekking van de zeven grootste ontwikkelde markten valutarisico’s. Bij de valuta overlay wordt het verschil tussen een volledige afdekking en de werkelijke afdekking van valutarisico’s gerapporteerd.

Verklaringen behaalde jaarrendement van -22,6%

Opgelopen rente kost geld

Door de opgelopen marktrente werd met het rente-afdekkingsmandaat een verlies van € 45,9 miljard behaald. Dit mandaat dekt het risico af dat een dalende rente de dekkingsgraad laat zakken. Bij een stijging van de rente leidt dit tot een verlies op de beleggingen. Daartegenover staat dat een stijgende rente zorgt voor een daling van de waarde van de pensioenverplichtingen, waardoor de dekkingsgraad stijgt. Per saldo heeft de gestegen rente in 2022 geleid tot een positief effect op de dekkingsgraad.

De oplopende rente heeft ook gezorgd voor verliezen op de beleggingen in bedrijfsobligaties, hypotheken en staatsobligaties uit ontwikkelde en opkomende landen. Zo werd met de hypotheekportefeuille een verlies van bijna 18% behaald.

Dalende aandelenmarkten leiden tot verlies

Aandelenmarkten leden behoorlijke verliezen, veroorzaakt door zowel de oorlog in Oekraïne als de oplopende rente en inflatie. De beleggingen in publieke aandelenmarkten droegen hierdoor allemaal negatief bij aan het rendement. Het grootste verlies binnen aandelen op de publieke markt kwam voor rekening van beleggingen in beursgenoteerd vastgoed, waarmee een verlies van ruim 24% werd behaald. Met de beleggingen in de categorie aandelen klassiek ontwikkelde markten werd een verlies van bijna 18% geboekt, waarbij grote verschillen tussen diverse landen zichtbaar zijn. Het impactmandaat voor beleggingen in aandelen verloor ruim 13%.

Private markten zorgen voor positief effect

De beleggingen in de private markten noteerden overwegend positieve dan wel licht negatieve rendementen en voldeden hiermee aan de diversificatiedoelstelling. De beleggingscategorie privaat vastgoed springt eruit met een winst van 6,3%. De waardeontwikkeling van deze categorie hangt af van taxaties, die inherent achterlopen op ontwikkelingen in de publieke markten. Daarnaast was de huurprijsontwikkeling wereldwijd overwegend aanhoudend positief.

De infrastructuurbeleggingen behaalden een positief rendement van 1,4%.

De private equity-beleggingen noteerden een beperkt verlies van 1,9%. Deze portefeuille is goed gediversifieerd waarbij de sectoren IT, duurzame consumentengoederen en -diensten, industrie en gezondheidszorg de top 4 sectoren zijn van het belegd vermogen. De spreiding in de portefeuille dempt de impact van iedere specifieke macro-ontwikkeling.

Alleen met de beleggingscategorie insurance linked investments werd een klein verlies behaald van bijna 1%. Het rendement van deze categorie kent geen samenhang met financiële markten maar hangt af van natuurrampen.

Tot slot behaalde het credit risk sharing-mandaat een positief rendement, dankzij stabiele couponinkomsten en lager dan verwachte kredietverliezen.

Waardestijging dollar werkt positief op rendement

Een andere bijdrage aan het rendement kwam van de dollar. Deze steeg afgelopen jaar met 6,6% in waarde ten opzichte van de euro. PFZW hanteert voor het dollar-risico een afdekking tussen de 60% en 80%. Door het niet volledig afdekken behaalde PFZW een rendement van bijna € 3,1 miljard.

Verklaringen behaalde underperformance van 1,1% ten opzichte van strategische benchmark

PFZW behaalde een rendement dat 1,07% lager was dan de benchmark. Ook hier zorgden stijgende rentes en de hoge inflatie voor de belangrijkste verklaring.

Belangrijkste bijdrages voor underperformance

De underperformance komt vooral voor rekening van de volgende beleggingscategorieën: het rente-afdekkingsmandaat, infrastructuur, insurance en hypotheken.

Het rente-afdekkingsmandaat leverde met -0,66% de belangrijkste bijdrage aan de underperformance. Dit komt doordat het verschil in rentes tussen staatsobligaties en renteswaps sterk toenam. De benchmark bestaat uit de kasstromen van de verplichtingen die met de swaprente worden gewaardeerd. Het mandaat belegt in renteswaps en staatsobligaties. Deze staatsobligaties verloren veel meer waarde dan de swaps in de benchmark.

De beleggingscategorie infrastructuur leverde met -0,47% een behoorlijk negatieve bijdrage aan de underperformance. Hoewel infrastructuur in moeilijke omstandigheden een positief rendement behaalde, was dat ruim onder de benchmark van 14,7%. De underperformance is grotendeels toe te rekenen aan de exceptionele hoogte van de inflatie en daarmee de benchmark in 2022 (inflatie plus 5%).

Insurance bleef ruim 4% achter bij de benchmark. Orkaan Ian was hier de belangrijkste oorzaak van; deze orkaan van de vierde categorie zorgde voor veel schade in Florida en drukte het rendement.

De categorie hypotheken behaalde een rendement dat ruim 5% lager lag dan de benchmark. De benchmark bestaat uit bedrijfsobligaties die minder gevoelig zijn voor rentebeweging dan hypotheken. De stijging van de rente verklaart daarom de underperformance van hypotheken.

Positieve bijdrages

De underperformance werd nog gedeeltelijk gecompenseerd door beleggingen in de volgende categorieën: privaat vastgoed, private equity en alternatieve aandelenstrategieën.

Met een bijdrage van 0,26% compenseerde privaat vastgoed de underperformance van andere categorieën. Privaat vastgoed profiteerde van de relatief hoge allocatie naar logistiek en woningen. Ook de relatief hoge weging naar de Verenigde Staten heeft een positief effect gehad op de gerealiseerde outperformance.

Daarnaast leverde de beleggingscategorie private equity een positieve bijdrage van 0,08%. De beleggingen in de Verenigde Staten deden het beter dan de benchmark.

De categorie alternatieve aandelen wist het verlies te beperken ten opzichte van de benchmark. De outperformance van deze categorie was bijna 1,5%. De portefeuille is overwogen naar de energiesector, die een hoog rendement haalde door de stijgende energieprijzen.

Gecumuleerd meerjarig rendement

Naast het jaarrendement is het voor langetermijnbeleggers zoals pensioenfondsen relevant om het meerjarig rendement te beoordelen. Met het behaalde jaarrendement van -22,6% komt het gemiddelde rendement sinds de oprichting van het pensioenfonds in 1971 uit op 7,5%. De onderstaande grafiek geeft het cumulatieve gerealiseerde rendement van de afgelopen tien jaar weer, op basis van indexcijfers. In percentages uitgedrukt is het cumulatieve gerealiseerde rendement over deze periode gelijk aan 4,0%.

Vooruitblik 2023

De financiële markten zijn begin 2023 opnieuw onrustig als gevolg van omvallende banken in de Verenigde Staten en een Zwitserse bank die op het nippertje werd gered.  Dit heeft vooralsnog geen negatieve impact op de financiële gezondheid van PFZW waarbij het rendement op de beleggingen in het eerste kwartaal licht positief was.

Z-score en performance toets

De performancetoets is door de wetgever bedoeld om de kwaliteit van de uitvoering van het beleggingsbeleid van pensioenfondsen te meten. Dit wordt berekend op basis van de gemiddelde Z-score over de afgelopen vijf jaar, waarmee het werkelijk behaalde beleggingsresultaat met het rendement van de vooraf vastgestelde normportefeuille wordt vergeleken. Hierbij wordt rekening gehouden met de vermogensbeheerkosten. Als de performancetoets lager is dan de wettelijke grens (-1,28), dan kunnen de sociale partners onder voorwaarden een verzoek indienen tot vrijstelling van deelname in de pensioenregeling van PFZW.

In 2022 lag het nettorendement op de feitelijke portefeuille 0,63% hoger dan op de normportefeuille. Gecorrigeerd voor kosten en risico komt PFZW over 2022 op een Z-score van +0,39. De Z-scores vanaf 2018 bepalen de performancetoets tot en met 2022. De performancetoets komt uit op een score van +2,50 en daarmee slaagt PFZW voor deze toets. Onderstaande tabel geeft inzicht in de Z-score en de performancetoets over de afgelopen vijf jaar.

Na de wettelijke termijn van de Z-score en performance toets zijn nagekomen waarderingen beschikbaar gekomen van de illiquide beleggingen. Dit heeft geleid tot een aangepaste Z-score en performancetoets van respectievelijk +0,16 en +2,40 voor 2022.

Aansluiting portefeuille-indeling naar jaarrekening