Ondanks het negatieve jaarrendement was er in 2022 sinds lange tijd ruimte voor pensioenindexatie. Na een eerste verhoging in oktober zijn de pensioenen per 1 januari 2023 nogmaals verhoogd. Juist in tijden van hoge inflatie en koopkrachtvermindering voor onze deelnemers. De gevolgen van klimaatverandering werden steeds duidelijker waarop PFZW besloot om het beleggingsbeleid aan te scherpen. De stijgende rente zorgde enerzijds voor slechte financiële resultaten, aan de andere kant betekende een stijgende rente een lagere voorziening voor de pensioenverplichtingen. Daardoor kwam de dekkingsgraad uiteindelijk toch hoger uit.

Indexeren

Waar er de afgelopen jaren geen ruimte was voor indexatie van de pensioenen, kon dat wel in 2022. Juist in een jaar waarin de inflatie een ongekende hoogte bereikte. Door een tijdelijke versoepeling in de wetgeving per 1 juli 2022 was het voor pensioenfondsen onder voorwaarden mogelijk om sneller en meer te indexeren. Indexeren was namelijk mogelijk vanaf een beleidsdekkingsgraad van 105% in plaats van 110%. Om gebruik te kunnen maken van deze aanvullende indexatieruimte was een belangrijke voorwaarde dat fondsen naar verwachting de pensioenen verhuizen naar het nieuwe stelsel.

Mede door een verbetering van de financiële positie van PFZW en de extra ruimte voor indexatie als gevolg van de versoepelde wetgeving, besloot het bestuur na een evenwichtige belangenafweging om per 1 oktober 2022 de pensioenen voor iedereen (gepensioneerden, actieve deelnemers en gewezen deelnemers) met 2,7% te verhogen. Deze indexatie was gelijk aan de gemiddelde prijsstijging van september 2020 tot september 2021. In november 2022 besloot het bestuur van PFZW dat op 1 januari 2023 de pensioenen wederom konden worden verhoogd; deze keer met 6%. Net als bij de eerste indexering van 2,7% is bij deze indexering een evenwichtige belangenafweging gemaakt. Tevens is de mogelijke transitie naar het nieuwe pensioenstelsel meegewogen in de besluitvorming.

Zie hoofdstuk Financiële situatie voor een nadere toelichting over de verleende indexering van PFZW.

Nieuwe pensioenregeling

Na meer dan 10 jaar overleggen en discussiëren kwam het kabinet in 2019 samen met werkgevers- en werknemersorganisaties tot een nieuw pensioenakkoord. Onze samenleving verandert op het gebied van de arbeidsmarkt, economie en demografie en heeft daarnaast te maken met een toenemende vergrijzing. Het nieuwe pensioenstelsel is transparanter en persoonlijker.

Bij de actieve deelnemers, gepensioneerden en gewezen deelnemers leven veel vragen over de nieuwe pensioenregeling. Ook in de Eerste en Tweede Kamer was er veel discussie over de pensioenhervormingen. Hoe wordt die grote pot met geld op een verstandige manier verdeeld, was daarbij een vaak terugkerende vraag. PFZW heeft zich in deze periode nog eens sterk uitgesproken voor het nieuwe pensioenstelsel. Op 22 december heeft de Tweede Kamer ingestemd met de Wet toekomst pensioenen (Wtp). Indien ook de Eerste Kamer in 2023 akkoord gaat, zal de wet per 1 juli 2023 ingaan.

Na een uitgebreide fase van verdiepen bevindt PFZW zich nu in de inrichtingsfase van het nieuwe pensioenstelsel. Om te zorgen voor een zo’n goed mogelijk verloop van de overgang naar de nieuwe regeling, zijn de bijzondere kenmerken van de oude regelingen en de verzekerde regelingen van PFZW in kaart gebracht. Daarnaast zijn ook de productvisies gereed. Hierin schetsen we welke producten we aan wie leveren en waarom. Tevens is er een risicohoudingonderzoek gedaan onder deelnemers.

We hebben de ambitie om samen met sociale partners in 2023 tot een definitieve bepaling te komen van de regeling en het beleid hoe de omzetting van het collectieve vermogen naar individueel vermogen kan plaatsvinden.

Om te zorgen voor een integere en beheerste transitie is in 2022 de datakwaliteit verbeterd. Het kader datakwaliteit is opgesteld door de Pensioenfederatie voor alle pensioenfondsen en uitvoeringsorganisaties met een belangrijke bijdrage van PFZW, en afgestemd met DNB, AFM en de NBA (accountants). Ook is de architectuur achter de producten en diensten verbeterd. Dit maakt de diverse complexe pensioenproducten en -diensten die met elkaar in verband staan begrijpelijker.

Pensioenfondsen hebben overeenkomstig de Wtp tot 1 januari 2027 de tijd om te voldoen aan de nieuwe wet. Het bestuur van PFZW streeft ernaar om de overgang 1 jaar eerder, op 1 januari 2026, rond te hebben. Op die manier kan nog geanticipeerd worden op mogelijke tegenvallers.

Wat PFZW nog meer doet in de voorbereiding op de nieuwe pensioenregeling is te lezen in het hoofdstuk PFZW kijkt vooruit.

Klimaatverandering

Ons klimaat verandert snel en onze planeet heeft het zwaar te verduren: aanhoudende droogte, bosbranden, extreme regenval, hitte en overstromingen. Uit internationaal wetenschappelijk onderzoek blijkt keer op keer dat de wereldwijde strijd tegen klimaatverandering te langzaam gaat. We hebben onze klimaatdoelen in ons Klimaatplan aangescherpt en voelen, als grote belegger, de verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat onze investeringen in lijn zijn met het Klimaatakkoord van Parijs.

Onze focus op duurzame thema's die wij belangrijk vinden, dient als kompas voor onze beleggingen. We richten ons op zeven specifieke Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties. Bij de keuze van de zeven SDG’s hebben we nadrukkelijk de wens van onze deelnemers meegewogen, waarbij de thema’s Mens & Gezondheid en Klimaat de voorkeur kregen. Onze doelstelling is dat in 2025 minimaal 20% van onze beleggingen bijdraagt aan SDG’s en in 2030 minimaal 30%.

We kiezen bewust voor beleggingen die naast een goed rendement een oplossing bieden of een positieve bijdrage leveren aan het milieu of de maatschappij. Daarnaast verkleinen we onze negatieve impact. In 2030 moet de CO2-uitstoot van één deel van onze beleggingen zijn gehalveerd ten opzichte van 2019. Dat doen we door intensief het gesprek aan te gaan met bedrijven in de fossiele sector om zo hun bedrijfsvoering af te stemmen op het Klimaatakkoord van Parijs. Ook nemen we afscheid van bedrijven die geen concrete doelstellingen hebben om hun CO2-uitstoot te verminderen.

De resultaten op het gebied van duurzaam beleggen die PFZW heeft bereikt zijn te vinden in de paragraaf met de voortgang speerpunt 3 van het hoofdstuk onze strategie.

Financiële markten

Hoge inflatie raakt economie

In 2022 was sprake van een “perfect storm” van inflatiefactoren. De prijsgroei was aan het begin van het jaar hoog doordat COVID-19 voor problemen aan de aanbodkant van de economie zorgde, terwijl de vraagkant juist razendsnel herstelde van de pandemie. Vervolgens kwam daar eind februari de oorlog in Oekraïne bij. Dit had niet alleen ernstige humanitaire gevolgen, maar zorgde ook voor een forse stijging van energie- en voedselprijzen. Rusland is voor veel landen een belangrijke energieleverancier, terwijl Oekraïne wereldwijd een grote voedselexporteur is. De inflatie nam door deze mix van factoren verder toe en steeg op veel plekken naar recordhoogtes.

Om deze hoge inflatie te bestrijden en om te voorkomen dat de prijsgroei al te veel zou doorsijpelen in verwachtingen en lonen, verkrapten centrale banken hun beleid. Zo werden in de Verenigde Staten en de eurozone de beleidsrentes in een snel tempo verhoogd. In combinatie met de schade die de hoge inflatie de koopkracht en het consumentenvertrouwen toebracht, verslechterden hierdoor de economische vooruitzichten en nam de kans op een recessie in veel landen toe.

Een zwaar jaar voor aandelen

Over het hele jaar bezien hebben aandelen een fors negatief rendement behaald. De FTSE All World daalde met ruim 15%. Met name technologiebedrijven zoals bijvoorbeeld Apple, Amazon, Alphabet en Microsoft (samen goed voor ruim 15% van de Amerikaanse S&P 500) daalden als gevolg van oplopende rentes. Oliebedrijven profiteerden van de stijging van de olieprijzen. Opkomende markten presteerden aan het begin van het jaar nog relatief goed, maar dit veranderde snel door tegenvallende macro-economische cijfers. Zwaargewichten als Brazilië en India lieten afgelopen jaar juist een sterke outperformance zien.

Verliezen op kredietbeleggingen

Over het hele jaar bezien wisten staatsobligaties opkomende markten niet te ontkomen aan oplopende rentes en behaalden daardoor, net als bedrijfsobligaties (zowel hoogrentend als hoogwaardig) een sterk negatief rendement.

Vastrentende waarden en afdekking rente- en valutarisico

Het afgelopen jaar hebben centrale banken de beleidsrentes als gevolg van de opgelopen inflatie verhoogd. In de Verenigde Staten ging het in totaal om 425 basispunten, waarbij een aantal keren de rente zelfs met 75 basispunten werd verhoogd. De Europese Centrale Bank (de ECB) was het afgelopen jaar trager dan de Fed en ging minder ver in het verhogen van de beleidsrentes. In totaal verhoogde de ECB de rentes met 250 basispunten. De ECB noemt de inflatie nog altijd veel te hoog en stelt dat deze nog te lang boven de doelstelling zal blijven. De inflatieverwachtingen voor de komende jaren werden dan ook opgeschroefd en de ECB verwacht nu dat de inflatie in 2025 nog steeds boven haar doelstelling zal liggen. Inschattingen over in welke mate de ECB de beleidsrentes wil verhogen veranderen snel. Volgens de ECB zullen de rentes nog verder moeten stijgen, in een tempo van 50 basispunten per keer, om de rente op een voldoende restrictief niveau te krijgen. Over het hele jaar bezien zijn rentes fors opgelopen. De oplopende inflatie en de reactie van centrale banken daarop zijn de belangrijkste drijfveren. Door de stijging van de lange rentes behaalden staatsobligaties een sterk negatief rendement.

Net als het renterisico dekken we ook het valutarisico af met derivaten. Deze vallen onder de categorie valuta overlay. De bepalende factor voor het resultaat hierbij is de ontwikkeling van de eurodollar-wisselkoers. Een belangrijk deel van de beleggingen is in Amerikaanse dollar en het wisselkoersrisico dat hiermee gepaard gaat wordt tussen de 60% en 80% afgedekt. Door de stijging van de dollar tegenover de euro had het gedeeltelijk afdekken van de dollar exposure een positief effect op het rendement van de beleggingsportefeuilles die in dollars beleggen.

De beleggingsresultaten die PFZW behaalde zijn in het hoofdstuk Financieel rendement te vinden.